“Bi hài” cử nhân giấu bằng, xin làm công nhân để... lấy tiền “chạy” biên chế

Đa phần các công ty không muốn nhận cử nhân làm công nhân vì lo ngại họ làm việc không ổn định, hay nhảy việc. Và hầu hết cử nhân cũng xác định điều này, họ coi đó là bước đệm chờ… lên đời.

Làm công nhân lấy tiền “chạy” biên chế

Để thuận tiện cho công việc, tôi đến khu trọ gần Công ty Giày Hong Fu (Thanh Hóa) để tìm phòng. Tuy nhiên, việc tìm phòng trọ ở đây không hề dễ như tôi nghĩ. Nơi đây có khá ít nhà trọ, bởi đa phần công nhân đều ở gần nhà.

Số khác, nhà ở các huyện lân cận thì thuê xe ca, sáng đi tối về. Chỉ số ít công nhân ở quá xa hoặc các tỉnh ngoài thì ra ngoài thuê phòng trọ giá rẻ. Với lý do, nhà nghèo ở xa nên tôi xin ở ghép với 2 công nhân khác tại khu trọ 5 phòng, cách công ty khoảng 700m. Giá thuê phòng, tính cả tiền điện nước là 700.000 đồng/tháng, chia đều cho 3 người.

Hai người bạn cùng phòng của tôi tên là Hường và Gấm, quê ở huyện Triệu Sơn (Thanh Hóa). Hường tốt nghiệp CĐ Sư phạm Hà Nội gần 2 năm, đã đi làm công nhân được 2 tháng. Còn Gấm là cử nhân ĐH Hồng Đức cũng không tìm được việc làm và đã đi làm công nhân được 3 năm. Cả hai đều làm cho Công ty Giày Hong Fu.

Vì thường xuyên phải tăng ca, kíp thậm chí làm cả tuần không nghỉ ngày nào nên chúng tôi ít có điều kiện tiếp xúc, nói chuyện với nhau. Mặc dù làm nhiều, nhưng lương của Hường và Gấm cũng chỉ dao động từ 3,5 – 3,7 triệu/tháng. Tháng nào tăng ca liên tục thì mức lương mới nhỉnh hơn một chút, khoảng 4-4,2 triệu/tháng.

Trong số 8.000 công nhân của Công ty TNHH Điện tử Poster Đà Nẵng, có tới hơn 400 người có bằng cử nhân, cao đẳng.

Nhà nghèo nên Gấm sống rất ky cóp, ngoài thời gian đi làm, cô hầu như không bao giờ đi chơi. Việc tiêu dùng của cô chủ yếu là mua xà phòng, đồ ăn. “Nhà nó nghèo, nghe đâu bố mắc bệnh hiểm nghèo, mẹ thì làm ruộng. Anh chị em cũng đều khó khăn nên học xong ra trường không có tiền xin việc, phải đi làm công nhân. Hồi đi học, mẹ nó vay tiền ngân hàng cho nó học nên giờ còn nợ một đống tiền. Nó đi làm phải tiết kiệm tiền gửi về cho mẹ trả nợ đó” – Hường nói về gia đình Gấm.

Trên bức tường ẩm mốc là tờ giấy trắng ghi chi chít những khoản tiền Gấm chi tiêu trong tháng. Bữa cơm của hai cô, ngày nào cũng như ngày nào, thường là cơm, đậu phụ rán, canh rau đay với cà. Hôm nào mệt quá không nấu cơm thì ăn mì tôm, hoặc làm đùm xôi mang theo ăn trưa cho qua bữa.

Gia đình Hường thì không quá khó khăn. Hường xin đi làm công nhân với lý do… góp tiền xin việc. Hường nói: “Bố mẹ em cũng làm ruộng thôi, ky cóp mãi mới được một khoản tiền tiết kiệm giờ lại bỏ ra để xin việc cho em. Bố em đã phải nộp 70 triệu đồng để xin cho em vào làm ở một trường tiểu học rồi, nhưng họ nói là phải chờ” – Hường tâm sự.

Mặc dù phải bỏ ra một số tiền không hề nhỏ, nhưng theo Hường, nếu có vào được trường đi dạy thì cô cũng chỉ được dạy hợp đồng. Muốn có biên chế thì phải chờ đợi. “Giờ đi làm thế này, tích cóp thêm ít tiền, nếu sau này được đi làm còn có tiền chạy vào biên chế” – Hường nói thêm.

Bỏ công chức về làm… công nhân

Nếu như Hường vẫn còn ôm mộng kiếm một công việc là viên chức ở một trường tiểu học, thì có rất nhiều công nhân “vỡ mộng” viên chức để quay lại đời công nhân.

Đó là tâm sự của những cử nhân làm công nhân tại Công ty Foster Đà Nẵng. Ra trường 5 năm, làm việc nhiều nơi, từ công ty đến đi dạy hợp đồng cho một trường tiểu học, cuối cùng Hồ Thị T (cử nhân thống kê của Đại học Kinh tế Đà Nẵng) đành làm công nhân cho Foster. T cho biết, mấy năm trước đi làm cũng như không, đồng lương không đủ trang trải chi tiêu, nên xin nghỉ việc. Nhưng nghỉ hoài cũng nản đành đi làm công nhân cho Foster, hưởng lương 3,2 triệu đồng/tháng.

Kể về những năm sau khi tốt nghiệp đại học, T cho biết, ban đầu làm kế toán cho một công ty tư nhân, lương 2 triệu đồng/tháng, ngoài ra không có một chế độ nào cả. Lương thấp, nản, T nghỉ việc. Đến năm 2011, T xin vào dạy hợp đồng tại trường tiểu học, nhưng đồng lương không đủ trang trải ăn uống, xăng xe, và buồn nhất là không biết đến bao giờ mới được ký hợp đồng chính thức. Vậy là bỏ. “Những công ty mình đã làm, không những lương thấp mà còn không có bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội. Foster lương dù sao cũng cao hơn, nếu cứ dằn vặt chuyện bằng đại học mà không đi làm công nhân ở đây thì lấy gì nuôi bản thân” - T tâm sự.

Trần Thị Th (quê huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) thậm chí còn có “bệ phóng” tốt hơn. Chị tốt nghiệp ĐH Kiến trúc Đà Nẵng, chuyên ngành kinh tế xây dựng, có chứng chỉ Anh văn- tin học, nhưng sau hơn 1 năm ra trường vẫn không xin được việc. Tháng 10.2013, chị quyết định xin vào Công ty Foster Đà Nẵng để làm công nhân phổ thông lắp ráp linh kiện điện tử.

“Thời buổi bây giờ khó khăn, nộp hồ sơ nhiều nơi nhưng không xin được việc, mình không thể ăn bám bố mẹ mãi, đành làm công việc phổ thông. Bỏ 5 năm đi học, với ước mơ sau này trở thành một kiến trúc sư, sao không buồn được chứ. Dù có buồn, thất vọng vì bản thân không xin được việc, ước mơ dang dở và làm ba mẹ buồn, mình cũng đành chọn làm công nhân để ổn định cuộc sống đã” - Th chạnh lòng.

GS Phạm Minh Hạc- Chủ tịch Hội Cựu giáo chức Việt Nam cho biết:

"Tôi cho rằng việc cử nhân buộc phải quay lại làm công nhân là một sự lãng phí lớn của xã hội. Bởi người học đã đầu tư học hết đại học, tốn tiền của, thời gian và những điều khác nữa về đào tạo". Đưa ra giải pháp nâng cao năng lực tìm kiếm việc làm cho sinh viên tốt nghiệp ra trường, TS Phạm Mạnh Hà (Trường ĐH KH XH&NV Hà Nội) cho rằng, một trong những biện pháp mang tính khả thi cao nhằm giúp các sinh viên nhanh chóng tìm được việc làm phù hợp, đó là trang bị ngay cho họ những kỹ năng mềm cần thiết (kỹ năng phỏng vấn xin việc, kỹ năng giao tiếp ứng xử, kỹ năng định vị bản thân...) trước khi các em tốt nghiệp ra trường.

Anh thư

Theo Docbao.vn