Sau mưa lũ, phòng bệnh tiêu chảy cấp

Song hành với các bệnh đường hô hấp, da, đau mắt đỏ, tiêu chảy cấp do rotavirut là một trong những bệnh phổ biến và lây lan nhanh sau mưa lũ do môi trường, nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng. Bệnh gây tiêu chảy và nôn mửa nhiều lần, mất nước, dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Do đó người dân cần phải chú ý thực hiện các biện pháp phòng bệnh, nhất là đối với trẻ nhỏ, đối tượng dễ mắc và dễ diễn biến nặng hơn người lớn.

Trẻ nhỏ dễ mắc tiêu chảy cấp do rotavirut

Rotavirut là loại virut đường ruột phổ biến nhất, thường gây tiêu chảy nặng ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ dưới 5 tuổi. Các tác nhân gây tiêu chảy thường truyền bằng đường phân - miệng thông qua thức ăn hoặc nước uống ô nhiễm, hoặc tiếp xúc trực tiếp với phân đã nhiễm khuẩn gây bệnh. Trẻ càng nhỏ tuổi, nguy cơ nhiễm rotavirut càng cao và mắc bệnh càng nặng. Nguyên nhân là do trẻ nhỏ sức đề kháng yếu (nhất là vào thời điểm giao mùa, thời tiết lạnh, vệ sinh cá nhân và ăn uống kém).

Rotavirut thường được thải ra ngoài theo phân của người bệnh và tồn tại rất lâu ngoài môi trường, virut có thể bám dính ở bàn tay, trên sàn nhà, các đồ vật, vật dụng trong gia đình, đồ chơi của trẻ… Khi trẻ nhiễm rotavirut sẽ đào thải ra ngoài một lượng siêu vi rất lớn, nhưng chỉ cần một lượng rất nhỏ, khoảng 10 con siêu vi là có thể lây nhiễm và gây bệnh cho trẻ khác. Trẻ thường bị nhiễm virut do ăn uống không đảm bảo vệ sinh, vệ sinh cá nhân kém; do thức ăn bị nhiễm bẩn trong quá trình chế biến, bàn tay người làm bếp bị nhiễm virut do sờ chạm vào các bề mặt, các đồ vật (bàn ghế, đồ chơi, sàn nhà…) bị nhiễm virut trước đó; đồ ăn thức uống không được bảo quản, đậy kỹ trong chạn, lồng bàn để chuột, ruồi, muỗi, kiến, gián,… bò vào là nguồn lây nhiễm virut gây bệnh,…

Biểu hiện khi nhiễm rotavirut

Sau khi bị lây nhiễm virut khoảng 12 giờ đến 4 ngày, trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng nôn và tiêu chảy: Nôn xuất hiện trước tiêu chảy 6 - 12 giờ và có thể kéo dài khoảng 2 - 3 ngày. Trẻ có thể nôn nhiều lần vào ngày đầu và giảm bớt khi bắt đầu đi tiêu chảy. Trẻ thường đi tiêu phân lỏng toàn nước, có lúc màu xanh dưa cải, có thể có đờm, nhớt nhưng không có máu. Tiêu chảy ngày càng tăng trong vài ngày (thậm chí có thể lên đến 20 lần/ngày), sau đó giảm dần. Ngoài ra trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng khác như: sốt vừa phải, đau bụng, ho, sổ mũi.

Cần điều trị kịp thời

Đặc trưng của bệnh tiêu chảy cấp do rotavirut là trẻ bị tiêu chảy và nôn mửa nhiều lần, trẻ dễ bị mất nước, dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không được bù nước kịp thời. Đây cũng là biến chứng nguy hiểm của bệnh và cũng là nguyên nhân phổ biến nhất khiến trẻ phải nhập viện cao hơn và tình trạng nặng hơn so với các trường hợp tiêu chảy do nguyên nhân khác. Do đó khi trẻ bắt đầu có biểu hiện nôn hoặc tiêu chảy cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để bác sĩ khám và có hướng dẫn điều trị kịp thời.

Đối với trẻ bị bệnh nhẹ, sau khi đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế, có thể để trẻ ở nhà và chăm sóc theo hướng dẫn của thầy thuốc. Việc điều trị bệnh chủ yếu là đề phòng biến chứng mất nước do tiêu chảy. Cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường. Có thể dùng nước đun sôi để nguội, nước canh rau, nước khoáng (không có gas), nước dừa tươi và oresol theo hướng dẫn. Ở trẻ còn bú, tiếp tục cho trẻ bú như bình thường. Cần chú ý theo dõi các biểu hiện trẻ bị mất nước để đưa trẻ đến cơ sở y tế can thiệp kịp thời như: Khát nước, môi khô, lưỡi khô, da khô, tiểu ít, kích thích, quấy khóc,…

Các biện pháp phòng bệnh

Để phòng ngừa và ngăn chặn bệnh tiêu chảy cấp do rotavirut lây lan, cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

Vệ sinh môi trường, nguồn nước: Sau mưa lũ phải thu dọn rác thải, bùn đất, thu gom xác động vật đi tiêu hủy, vệ sinh nhà cửa và khu vực xung quanh nhà, lau rửa bể nước, chum vại đựng nước, rửa sạch nồi xoong, bát đĩa và phơi khô. Nguồn nước sinh hoạt phải được sát khuẩn bằng hóa chất cloramin B theo hướng dẫn của cán bộ y tế địa phương.

Vệ sinh cá nhân: Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Nên tập cho trẻ có thói quen rửa tay trước khi cầm nắm thức ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh. Không để trẻ bò lê la trên sàn nhà hoặc ngậm tay, ngậm đồ chơi. Mỗi gia đình nên xây dựng một nhà tiêu hợp vệ sinh, không đi tiêu bừa bãi. Phân và chất thải của người bệnh phải đổ vào nhà tiêu, rắc vôi bột, cloramin B… sau mỗi lần đi để sát khuẩn.

Vệ sinh ăn uống: Mọi người trong gia đình đều phải thực hiện ăn chín, uống sôi. Không ăn rau sống, không uống nước lã. Không ăn các thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn, thức ăn bị ôi thiu hoặc không được bảo quản, che đậy cẩn thận. Rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh.

Đối với trẻ trong độ tuổi bú mẹ cần cho trẻ bú sữa mẹ vừa đảm bảo dinh dưỡng, vệ sinh vừa tăng cường sức đề kháng, bảo vệ cho trẻ khỏi mắc các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt là bệnh tiêu chảy. Khi trẻ ăn dặm cần cho trẻ ăn thức ăn đủ dinh dưỡng, khi chế biến thức ăn phải chú ý thực hiện các nguyên tắc đảm bảo vệ sinh để phòng bệnh tiêu chảy cho trẻ.

Uống vắc - xin phòng bệnh: Vì tiêu chảy cấp do rotavirut là bệnh phổ biến và thường nặng ở trẻ nhỏ, các biện pháp thông thường vệ sinh cá nhân, môi trường chỉ có thể làm giảm nguy cơ mắc và lây lan bệnh. Uống vắc - xin là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất. Hiện nay, vắc - xin phòng bệnh tiêu chảy do rotavirut đã được triển khai tại các bệnh viện sản, nhi và các trung tâm y tế dự phòng quận, huyện. Cha mẹ nên cho trẻ uống vắc - xin phòng bệnh càng sớm càng tốt từ 6 tuần tuổi và nên hoàn tất việc uống vắc - xin cho trẻ trong vòng 6 tháng tuổi.

Theo SKDS